Günümüzde yaşamın büyük bölümünde ihtiyaç duyulan bir konu veya uzmanlık dalı olarak değerlendirilen finansal okuryazarlık konusunu ayrıntılı olarak incelemek gerekir.

Ekonomik yaşamın özü haline gelen finansal kaynaklar vasıtası ile geçim mücadelesinin yürütülmesinin arasında yakından ilintili. Mikro düzeyde ailede başlayan bütçe kavramı helezonik bir yapı şeklinde yaşamın her tarafına aynı etkileri göstermektedir.

Kaynakları bütçe teknikleri kullanmak suretiyle ihtiyaç alanlarına gerektiği ölçü ve rakamlar ile dağıtma girişimleri finansal okuryazarlık konusunun ilk adımını oluşturur adeta mikro düzeyde aile ve birey ile makro ölçekteki kurumlarda yönetim organları elde edilen gelirin akıllıca kullanılması ve parasal gelirin doğru bir karar ile değerlendirilmesi bir çok çevrenin üzerinde durduğu finansal bir dal. Elde edilen finansal gelirlerin eskiye göre çok farklı alanlarda değerlendirme şansı mevcuttur. Borsa, döviz, altın, vadeli mevduat bunların başlıcası. Ancak özellikle başta belirtmekte fayda var.

Hayat tümü ile para ve finansman kaynaklarının elde edilmesinden ibaret olmadığını belirtmekte fayda var. Hele ki özellikle son yaşanan ekonomik daralma konjonktürü ile birçok insanımızın zorlu bir süreçten geçtiği gerçeği ortadayken. Ancak bu zorlu ekonomik süreci aşmak bile belli ölçülerde finansal okuryazarlık gerektirir.

Finansal yaklaşımda zorunlu harcamaların yapılmasının ardından kalan tutardan bir kısmının yarınına yani tasarrufa yapılması çok önemli bir yönetim ifade eder. Finansal okuryazarlığın çok önemli boyutu olan tasarruf konusunda yapılan bir araştırmaya değinmek lazım. İngbank tarafından yapılan bir araştırmada şu soru sorulmuş.

Ne zaman tasarruf yaparsınız ?

İnsanımızın yaklaşık yüzde 80’i elimize toplu bir para geçince cevabını vermiş. Halbuki tasarruf mantığında çok az bir birikimle dahi olsa tasarrufun mutlak surette olması gereken finansal görev olduğu modern iktisadın tespiti. Küçük birikimlerin modern dünyadaki adresinin BES yani bireysel emeklilik sistemi olduğu görülmektedir. Aylık bazda küçük düzeydeki birikimlerin yaşamın ilerleyen dönemlerinde hayat için oldukça ekonomik getiri sağladığı bir gerçek. Dolayısıyla eski yeşilçam filmlerindeki gibi toplu bir para elde etme mantığı tasarrufa engel değil.

Finansal okuryazarlıkta aynı zamanda gereksiz masrafları minimize etme çabaları önem taşımaktadır. Günümüzde alışverişlerde kredi kartı kullanımının çok yaygın olduğu görülmektedir. Üzerinde hiç nakit olmadığı halde gelişen bankacılık sistemi sayesinde kredi kartı ile insanlar rahatlıkla mal ve hizmet satın alabilmektedir. Kredi kartı yönteminin gereksiz bir çok harcama yapılmasına neden olduğuna ilişkin bazı araştırma sonuçları mevcut. Yapılan bu araştırmalarda nakit kullananların kredi kartı ile alışveriş yapanlardan daha az harcama eğiliminde oldukları gözlenmiş. Çünkü cebimizden para çıkması bizde kayıp hissi yaratıyor. Halbuki kredi kartı kullanımlarında ise böyle bir duygu hissedilmiyor. Bu durumda imkan varsa nakit harcama yönteminin bir çok gereksiz harcamayı engellediği düşünüldüğünde bu yöntemin tavsiye olarak belirtilmesi gerekiyor.

Finansal okuryazarlıkta harcamalarda bilinçli olma gereği vardır. En bilinen harcama türü spontane harcama. Bu harcama türü planlanmamış harcama anlamına gelmektedir.Halbuki bu bilinçsiz harcama karşısında homoekonomikus yaklaşım tam tersi bir tutum alır. Homoekonomikus birey ; ihtiyaçlarını belirler, plan yapar, fiyat biçer ve evden öyle çıkar pazara ve çarşıya. Böyle bir bilinçli yaklaşım gereksiz harcamaları en alt düzeye indirdiği gibi haliyle tasarrufa kalan birikimin tutarını rakamsal bazda arttırır.

Kapitalist ekonominin harcamaları tetikleyen yöntemleri sınır tanımıyor. Nöro iktisat yöntemleri günümüzde tüketici üzerinde oldukça etki yaratan özelliklere sahip. Bilim, ekonomi ve psikolojinin üçlü ittifakı olan bu yöntemlerde insanlarda tüketim isteği yaratılarak daha çok alışveriş yapmaları sağlanır. En bilinen yöntemler mağazalara salınan kokuların müşterilerin beyninde tüketimi teşvik ederek daha çok para harcamalarının sağlanmasıdır. Yine nöro iktisat yöntemlerinin bir değeri de mağazalarda çalan bazı müziklerin aynı etkileri göstermesi ile açıklanabilir. Gereksiz harcamaların önlenmesi için nöro iktisadi yöntemlere karşı daha iradi bir önlem alması yönü ile farkındalık oluşturmaya çalışır finansal okuryazarlık kuralları.

Bu konu birçok ülkede okullarda ders şeklinde verilmeye başlanması gerektiği konusunda ısrarcı öneriler var. Finansal kaynakların etkin ve doğru bir şekilde kullanılmasında bu bilinci yerleştirmek gerekiyor.